ALLAH cc. SIFATLARI

TENZiHi ve Selbi Sıfatlar

Vücûd
Kıdem
Beka
Muhalefetün lil-havâdis:
Kıyam Bi-nefsihî
Vahdaniyet


ZÂTÎ ve SüBÛTÎ SIFATLAR

Hayât
ilim
irâde
Kudret
Tekvin
Sem' ve Basar
Kelâm



TENZiHi ve Selbi Sıfatlar

Vücûd

Bu sıfat ALLAH Teâlâ'nın vâr olduğunu ifâde eder. ALLAH Teâlâ'nın varlığı başka bir varlığa bağlı olmayıp zâtının îcabıdır. Yani vücûdu zâtıyla kaimdir ve zâtının vâcib bir sıfatıdır. Bu sebeble Hak Teâlâ'ya Vâcibü'l-Vücûd denilmiştir. Bâzı Kelâm âlimleri Vücûd sıfatına sıfat-ı nefsiyye adını vermişlerdir. Vücûd'un zıddı olan adem (yok olma) ALLAH Teâlâ hakkında muhaldir. ALLAH'ın yok olduğunu iddiâ etmek kâinatı ve içindeki varlıkları inkâr etmeyi gerektirir. çünkü her şey'i yaratan ve vâr eden O'dur.


Kıdem

Kıdem ALLAH Teâlâ'nın varlığının başlangıcı olmaması demektir. ALLAH Teâlâ kadîmdir ezelîdir. Yani önce yok iken sonradan vâr olmuş değildir. Geçmişe doğru ne kadar gidilirse gidilsin Cenâb-ı Hakk'ın vâr olmadığı bir an bir zaman tasavvur edilemez. Aslında zaman ve mekânı yaratan da O'dur. ALLAH Teâlâ zaman ve mekân kayıtlarından münezzeh ezelî ve kadîm bir Zât-ı Zülcelâldir. Kıdem'in zıddı olan hudûs (sonradan olma belli bir zamanda yaratılma) ALLAH Teâlâ hakkında muhaldir.


Beka

Beka ALLAH Teâlâ'nın varlığının sonu olmaması daima var bulunması demektir. ALLAH Teâlâ'nın varlığının başlangıcı olmadığı gibi sonu ve nihayeti de yoktur. O hem kadîm ve ezelî hem de bâki ve ebedîdir. Zâten kıdemi sâbit olan bir varlığın bekası da vâcib olur. Beka'nın zıddı fena yani bir sonu olmaktır. Bu ise ALLAH Teâlâ hakkında muhaldir


Muhafeletün lil-Havâdis

ALLAH'ın sonradan vücud bulan varlıklara benzememesi demektir. ALLAH Teâlâ ne zâtında ne de sıfatlarında kendi yarattığı varlıklara benzemez. Biz ALLAH'ı nasıl düşünürsek düşünelim O hâtır ve hayâlimize gelenlerin hepsinden başkadır. çünkü hâtıra gelenlerin hepsi hâdis yani sonradan yaratılmış yok iken vâr edilmiş şeylerdir. ALLAH Teâlâ ise vücûdu vâcib kadîm ve bâkî her şeyden müstağnî her türlü noksandan uzak bütün kemâl sıfatlara sahip olan ilâhî ve mukaddes bir zâtdır. şübhe yok ki böyle yüce bir Zât önce yok iken sonra vâr olan bil'âhare tekrar zeval bulan varlıklara benzemez. Nitekim Cenâb-ı Hak kendi zâtını Kur'ân-ı Kerîm'de: arapça var. "Onun "Hak Teâlâ'nın) benzeri yoktur. O her şey'i işitici ve görücüdür" (şûra 11) sözleriyle tavsif etmiştir. Peygamber Efendimiz de (asm) bu mânayı te'yiden: "Her ne ki senin aklına geliyor işte ALLAH Teâlâ onun gayrısıdır" buyurmuştur.



Kıyam Bi-nefsihî

ALLAH Teâlâ'nın başka bir varlığa ve hiçbir mekâna muhtaç olmadan zâtı ile kaim olması demektir. Mevcudatın hepsi sonradan vücuda gelmiştir. Bu sebeble de bir Yaradana ve bir mekâna muhtaçdırlar. Buna mukabil her şeyin yaratıcısı olan ALLAH Teâlâ'nın vücûdu zâtının gereğidir ve varlığı hiçbir şey'e muhtaç değildir. şayet ALLAH da vâr olabilmek için başka bir varlığa muhtaç olsa idi O da mahlûk olur ve her şey'in Hâlikı ve başlangıcı olmazdı. Halbuki O her şey'in Hâlikı ve yaratıcısıdır. O'ndan başka her şey mahlûktur. Hâlık ise mahlûkuna asla muhtaç olmaz.



Vahdaniyet

Vahdaniyet ALLAH'ın bir olması demektir. Vahdaniyet ALLAH Teâlâ'nın kemal sıfatlarının en önemlisidir. çünkü bu sıfat ALLAH Teâlâ'nın zâtında sıfatlarında fiillerinde bir olduğunu; saltanat ve icraatında ortaksız bulunduğunu ifade etmektedir.


ZÂTÎ ve SüBÛTÎ SIFATLAR

Hayât

Cenâb-ı Hakk'ın hayat sâhibi olması hayat sıfatiyle muttasıf bulunması demektir. Cenâb-ı Hak hakkında vâcib olan bu sıfat mahlûkatta görülen ve maddenin ruh ile birleşmesinden doğan geçici ve maddî bir hayat olmayıp ezelî ve ebedîdir. Bütün hayatların kaynağı olan hakikî hayattır. Hayat sıfatı ilim irâde Kudret gibi kemâl sıfatlariyle yakından ilgilidir. Bu sıfatların sâhibi bir zâtın hayat sâhibi olması zarurîdir. çünkü ölü bir varlığın ilim irade ve kudret gibi kemâlâtın sâhibi olacağı düşünülemez. Bunun içindir ki hayat sıfatını Cenâb-ı Hakk'ın ilim irade ve kudret gibi sıfatlarla vasıflanmasını sağlayan ezelî bir sıfattır diye târif etmişlerdir. Hayat sıfatının zıddı memât yani ölü olmaktır. Bu ise ALLAH hakkında muhaldir.



ilim

ALLAH Teâlâ'nın her şey'i bilmesi ilminin her şey'i kuşatması demektir. Bu âlemi en güzel şekilde en mükemmel bir nizâm üzere yaratan ve onu idare eden Zât-ı Akdes'in yarattığı varlığı en ince teferruatına kadar bilmesi gerekir. Zira hakikatı faydası lüzum ve hikmeti bilinmeyen bir şey nasıl yaratılabilir? O halde yaratıcının bir şey'i yaratabilmesi için evvelâ ilim sâhibi olması sonra o ilmin icablarına göre yaratması şarttır. Bundan başka îman ve sâlih amel sâhiplerini mükâfatlandırmak isyan eden ve kötü yolda olanları da cezalandırmak ancak bu kimselerin yaptıklarını bütün teferruatı ile bilmekle mümkündür. ilmin zıddı cehil gaflet ve unutkanlıktır. Bütün bunlar Hak Teâlâ hakkında muhaldir.




irâde

ALLAH'ın bir şey'in şöyle olup da böyle olmamasını dilemesi; her şey'i dilediği gibi tayin ve tesbit etmesi demektir. ALLAH Teâlâ kâmil bir irâde sahibidir. Bu kâinatı ezelî olan irâdesine uygun olarak yaratımştır. Bu kâinatta olmuş ve olacak her şey ALLAH'ın dilemesi ve irâde etmesiyle olmuş veya olacaktır. O'nun her dilediği mutlaka olur dilemediği de asla vücûd bulmaz. Bu hususta Kur'an'da:

"ALLAH dilediğini yaratır. Bir işe hükmederse (yani onu dilerse) ona ancak 'ol' der o da oluverir" (Âl-i imrân 47) buyrulur.

Hadîs-i şerîfte de: "ALLAH'ın dilediği oldu dilemediği de olmadı" denilmiştir. irâde sıfatından başka meşîet adında müstakil bir sıfat yoktur.



Kudret

Kudret Hak Teâlâ'nın varlıklar üzerinde irâde ve ilmine uygun olarak te'sir ve tasarruf etmesi her şey'i yapmağa ve yaratmaya gücü yetmesi demektir. ALLAH Teâlâ'nın sonsuz bir kudret sahibi olduğuna ve her şey'e kadir bulunduğuna görmekte olduğumuz şu kâinat ve ihtiva ettiği güzellik ve şaşmaz nizam en büyük delildir.



Tekvin

Tekvin; îcad ve yaratma demektir. Tekvin'i mâdum (yok) olan bir şey'i yokluktan çıkarmak vücûda getirmek diye îzah etmişlerdir. Tekvin Ehl-i Sünnet'in iki hak itikadî mezhebinden biri olan Mâtüridîlere göre ilim irade ve kudret sıfatından ayrı bir sıfattır. Yine Mâtüridîlere göre Hak Teâlâ'nın yaratmak rızık ve nimet vermek azâb vermek diriltmek öldürmek gibi bütün fiilleri tekvin sıfatına râcidir. Onun eser ve tecellîsi sayılır. Bunlara sıfat-ı fi'liyye (fiilî sıfatlar) da denilir. Kudret ve tekvin birer kemal sıfatı olup zıdları olan acz ALLAH hakkında muhaldir. Eş'arîlere göre ise: ALLAH'ın tekvin sıfatı diye ayrı müstakil bir sıfatı yoktur. Tekvin kudret sıfatının makdûrata (yaratılması takdîr edilmiş şeylere) yaratma ânında taallûkundan ibarettir. Yani tekvin kudret sıfatı içinde itibarî bir vasıf olmaktadır. ALLAH Teâlâ'ya Mükevvin isminin verilmesi O'na kudret sıfatından ayrı Tekvin adında bir sıfatın isnâd edilmesini gerektirmez. icad etmek yaratmak bilfiil vücuda getirmek Hak Teâlâ'nın Kudret sıfatıyla olur. Mâtüridîler Tekvin sıfatını Kudret sıfatından ayrı bir sıfat kabûl ettiklerinden zâtî ve sübûtî sıfatları 8 olarak sayarlar. Eş'arîlere göre ise bu sıfatlar 7'dir (Sıfât-ı Seb'a).





Sem've Basar

ALLAH'ın her şey'i işitip her işi görmesi demektir. Sem' ve basar sıfatları da ALLAH'ın ezelî ve ebedî kemâl sıfatlarındandır. ALLAH'ın işitip görmesine uzaklık - yakınlık gizlilik - açıklık karanlık - aydınlık gibi mefhumlar bir engel teşkil edemezler. O içimizdeki fısıltıları kalbden ve gönülden yaptığımız duaları işitir. Hikmetine uygun şekilde karşılık verir. Hak Teâlâ'nın Semî' ve Basîr yani her şey'i en iyi işitici ve en iyi görücü olduğu Kur'ân-ı Kerîm'de defalarca zikredilmiştir. Sem' ve Basar sıfatları birer kemâl sıfatı olduğundan zıdları olan a'mâlık (görmemek) ve sağırlık (işitmemek) Zât-ı Bârî hakkında muhal olan noksan vasıflardandır.




Kelâm

ALLAH Teâlâ'nın harfe ve sese muhtaç olmadan konuşması demektir. ALLAH Teâlâ'nın kelâm yani söyleme konuşma sıfatı vardır. Bu sıfat ezelî ve ebedîdir. Bu sebeble ALLAH'a Mütekellim denilir. Kur'ân-ı Kerîm'e de Kelâmullah tabir edilir. ALLAH'ın peygamberlerine bildirdiği vahiyler onlara verdiği ilâhî kitablar mahlûkatına gönderdiği ilhamlar hep O'nun Kelâm sıfatının bir tecellîsidir .

ALLAH cc. SIFATLARI

Bu haber 4621 defa okunmuştur.

5 4 3 2 1